W budownictwie, podstawowym badaniem środowiskowym jest badanie składu chemicznego wody gruntowej, które wykonywane jest głównie w celu oceny zagrożenia korozyjnego dla elementów konstrukcyjnych. Odpowiednie badania agresywności wody oraz gruntu są ujęte w normach oraz wykonywane w praktyce.
Jednak warto podkreślić, że normatywy Europejskie zakreślają szersze znaczenie badań środowiskowych. Obejmują one więcej niż agresywność korozyjną w stosunku do materiałów konstrukcyjnych, choć faktem jest, że wysoka agresywność korozyjna wody gruntowej obok rozpoznania historycznego, często jest pierwszym tropem wskazującym na niebezpieczne zanieczyszczenia ukryte w gruncie.
W normatywach Europejskich znaleźć można, między innymi, następujące zapisy związane z badaniami środowiskowymi (normy aktualne na dzień 02.10.2020):
Norma PN-EN 1997-1. Projektowanie geotechniczne. Zasady ogólne. (2008):
- (pkt.2.1 Wymagania projektowe) „Przy określaniu sytuacji obliczeniowych stanów granicznych zaleca się* uwzględniać następujące czynniki: […] – warunki związane z otoczeniem (np.: sąsiadujące konstrukcje, ruch pojazdów, uzbrojenie podziemne, zagrożenie chemikaliami); […]”
- (pkt. 2.2 Sytuacje obliczeniowe) „Zaleca się, aby szczegółowy wykaz sytuacji obliczeniowych w projekcie geotechnicznym, w miarę potrzeby obejmował: […] – charakter otoczenia, w którym obiekt jest usytuowany, w tym skutki: […] – korozji chemicznej; […] – obecność gazów wydostających się z podłoża; […]”
- (pkt. 2.3 Trwałość) „P** – W projekcie geotechnicznym należy ocenić znaczenie warunków środowiskowych w odniesieniu do trwałości i możliwości wykonania zabezpieczeń ochronnych lub zastosowania odpowiednio odpornych materiałów […]”.
Norma PN-EN 1997-2. Projektowanie geotechniczne. Rozpoznanie i badanie podłoża gruntowego. (2009):
- (pkt.2.1.1 Planowanie badań podłoża – Cele – Podłoże) „Otrzymane informacje powinny pozwalać na ocenę następujących zagadnień: […] – rodzaju i zasięgu zanieczyszczenia podłoża w miejscu lokalizacji i w jego sąsiedztwie; – skuteczności przyjętych środków w celu powstrzymania lub zapobiegania zanieczyszczeniu.”
- (pkt.2.3 Badania wstępne) „[…] Wstępne badania podłoża gruntowego powinny dać ocenę, w zależności od potrzeb, następujących danych: […] – możliwości występowania agresywności wody gruntowej lub zanieczyszczenia gruntu, co może być niebezpieczne dla trwałości materiałów budowlanych.”
- (pkt.2.4 Badania do celów projektowych) „P – Tam, gdzie przewiduje się występowanie zanieczyszczenia podłoża lub wystąpienie gazu ziemnego, należy to uwzględnić i zaplanować odpowiednie badania”; „P – Jeżeli w trakcie badań podłoża wykryto zanieczyszczenie podłoża lub gaz ziemny, informacja ta powinna być przekazana do klienta i odpowiednich władz.” (tu powinno być napisane „należy przekazać tą informację” – ponieważ jest ozn.”P”).
- (pkt.5.6 Badania składu chemicznego gruntu i wody gruntowej) „Chociaż szczegółowy skład chemiczny gruntów przeważnie nie jest przedmiotem zainteresowań budownictwa, to jednak obecność pewnych składników chemicznych w gruncie może być bardzo istotna, na przykład dla trwałości konstrukcji geotechnicznych”.
Norma PN-EN 16907-1 Roboty ziemne. Zasady i reguły ogólne. (2019):
- Wersja angielska: (5.1 Specific site and material investigations. Information needed for earthworks design) “The description, identification, classification and characterization of soils, rocks and other fill materials are an essential part of the design of earthworks. […] The description of materials for earthworks should cover: […] – the presence of pollutants; – the presence of organic matter and evolving or reactive minerals (such as gypsum, soluble salts, sulfur, sulphide and sulfate specifically”
Tłumaczenie: Opis, identyfikacja, klasyfikacja i charakterystyka gruntów, skał i innych materiałów nasypowych są istotną częścią projektowania robót ziemnych. […] Opis materiałów do robót ziemnych powinien obejmować: […] – obecność zanieczyszczeń; – obecność materii organicznej i ewoluujących lub reaktywnych minerałów (takich jak gips, sole rozpuszczalne, siarka, siarczki i siarczany). - (pkt. 5.2 Coordination of ground investigations) “[…] Ground investigations also include the detection and characterization of any infilling and old waste disposal sites, former mining areas or contaminated soils, depending on their nature and extent”
Tłumaczenie: Badania gruntu obejmują również wykrywanie i scharakteryzowanie wszelkich zasypanych i starych miejsc składowania odpadów, terenów byłych kopalni lub zanieczyszczonych gruntów, z uwzględnieniem ich charakteru i zasięgu.
*Sformułowanie „zaleca się” – dopuszcza odstępstwa.
** P – jest to zasada, od której odstępstwa nie są dopuszczalne, poza przypadkami wyraźnie określonymi.